CAB voert gedachtenexperimenten uit met 9 SW-bedrijven over de toekomst van de sociale werkvoorziening. In een gedachte-experiment is het mogelijk een experiment te doen zonder het in werkelijkheid uit te voeren. Het wordt alleen in gedachten uitgevoerd. Dat kan heel handig zijn, omdat het uitvoeren van het experiment heel moeilijk of onmogelijk is of omdat het bijvoorbeeld heel duur is. Een gedachte-experiment is dan een goede oplossing.
In een gedachte-experiment is er een verhaal met een denkbeeldige situatie. In het verhaal moet een strikte redeneerlijn worden gevolgd. We kunnen dus niet zomaar alles bedenken of toevoegen. Tenslotte moet het een eenduidig antwoord geven op een heldere vraag.
In een gedachte-experiment stel je de vraag: wat gebeurt er als…?
Er is een grote behoefte aan nieuwe manieren om SW-bedrijven om te vormen tot sociale ondernemingen. Dat is heel lastig omdat we nog niet precies weten wat een sociale onderneming is. We zitten nog te veel vast aan hoe het op dit moment werkt. Om uit deze impasse te komen gaat CAB met 6 SW-bedrijven uit Groningen, Drenthe en Friesland, drie arbeidsmarktregio’s en het FNV een gedachte-experiment uitvoeren. Daarvoor heeft SBCM (het A&O fonds van de SW sector) een subsidie verstrekt.
We kunnen een gedachte-experiment voor ons probleem als volgt formuleren:
- Wat als iedereen werk heeft? Hoe ziet een regio eruit waar er werk is voor iedereen?
Eén van de vragen in ons gedachte-experiment zou kunnen zijn:
- Wat zijn de gevolgen voor de arbeidsmarkt als iedereen betaald werk heeft in Noord-Nederland?
Een andere mogelijke vraag zou kunnen zijn:
- Wat is er nodig als we zoveel mogelijk nuttige maatschappelijke activiteiten door mensen met weinig opleiding en ervaring laten doen?
We denken dus niet na, hoe we die situatie bereiken. Nee, we veronderstellen dat het zo is en denken dan met een groep mensen met verschillende achtergronden – werkgevers, beleidsambtenaren, directie van een SW-bedrijf, maar ook medewerkers uit een SW-bedrijf – na wat dat betekent. Welke consequenties heeft dat? Wat kan dan nog wel en wat kan niet meer?
Het voordeel van een gedachte-experiment is een pilot bedenken en in gedachten testen, voordat we deze pilot daadwerkelijk in de praktijk uitvoeren. Een pilot is duur en pas na enige tijd is zichtbaar of de pilot werkt. Het voordeel om eerst een gedachte-experiment uit te voeren is:
- Er is minder geld nodig dan om meteen met een pilot te beginnen.
- Je kunt snel een idee krijgen of het kan werken of niet.
- Je zit niet vast aan de ‘bestaande situatie’, je kunt in een gedachte-experiment je eigen toekomst bedenken. Daarbinnen moet je wel strikt blijven redeneren.
Door mensen die vanuit hun verschillende professionele rollen bij elkaar te brengen en met elkaar in gesprek te gaan in zo’n experiment, denken we door de bestaande verhoudingen en belangen heen, tot een gezamenlijke oplossingsrichting te kunnen komen.
We beginnen na de zomer met de eerste van negen gedachte-experimenten. Voor het einde van het jaar zijn ze allemaal voltooid en hebben we een goed idee gekregen wat er gebeurt als er werk is voor iedereen.
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Jan Dirk Gardenier, gardenier@cabgroningen.nl