Sinds het nieuwe alcoholverbod in januari 2014 mogen jongeren onder de 18 jaar geen alcohol meer drinken. Dit heeft vooral een sterke invloed op jongeren van 16 en 17 jaar; die mochten voorheen nog wel alcohol drinken. De vraag is eigenlijk of deze nieuwe regeling invloed heeft op het gedrag van de jongeren. Is hun drinkgedrag ook werkelijk veranderd door de nieuwe regeling? Drinken ze geen alcohol meer of drinken ze nog net zo veel als voor 1 januari 2014? En kopen ze zelf wel eens alcoholhoudende drank?
Samen met Barkema en de Haan heeft het CAB hier onderzoek naar gedaan. Er zijn 224 jongeren die hebben meegedaan aan het onderzoek en hun mening hebben gegeven over het nieuwe alcoholverbod. Hiervan geven 183 jongeren aan wel eens alcohol te drinken.
Heeft het invloed?
Allereerst rijst de vraag of jongeren onder de 18 jaar werkelijk geen alcohol meer drinken. Heeft het nieuwe alcoholverbod invloed gehad op het drinkgedrag van de 16 en 17 jarige die voor januari 2014 nog wel alcohol mochten drinken? Het blijkt dat het geen invloed heeft gehad; geen van jongeren geeft aan gestopt te zijn met het drinken van alcohol. Een klein deel drinkt minder alcohol, maar het overgrote deel (83%) drinkt evenveel als voor het alcoholverbod.
Hoewel het niet mogelijk zou moeten zijn, kopen jongeren ook na het nieuwe alcoholverbod zelf alcohol. Vaak gebeurt dit in een café, een bar of in een discotheek. Inschatting van leeftijd is soms lastig, waardoor de kans groter is dat alcohol wordt gegeven aan iemand die jonger dan 18 jaar is. Dit kun je voorkomen door aan de ‘voordeur’ goed te controleren en gebruik te maken van polsbandjes. Er zal altijd een kans blijven bestaan dat jongeren gewoon aan drank kunnen komen; bijvoorbeeld van familie of oudere vrienden. De kans dat jongeren onder de 18 alcohol drinken verklein je alleen door de pakkans te vergroten. Dit geldt overigens niet alleen voor het drinken van alcohol door iemand onder de 18 jaar, maar voor alle criminele activiteiten (More sex is safer sex: The unconventional wisdom of economics; Steven E. Landsburg). Het verhogen van de straf heeft geen zin als het risico om gepakt te worden klein is. Bovendien moet je in het geval van het alcoholverbod niet alleen de jongeren controleren, maar ook de desbetreffende horecagelegenheid. Iets wat tot nu toe nog niet echt is gebeurd; van tweehonderd onderzochte gemeenten is er niet één gesloten voor verkoop aan jongeren onder de 18 jaar en slechts 9% heeft boetes uitgedeeld (NOS). Er spelen hier echter ook nog allerlei andere belangen een rol, waaronder een groot (niet geheel onbelangrijk) financieel belang.
Wat vinden de jongeren zelf?
Wat vinden de jongeren eigenlijk van het alcoholverbod? Zijn ze het hier mee eens of vinden ze dat de grens lager of juist hoger moet?
Driekwart van de jongeren is het niet eens met het nieuwe alcoholverbod. De meeste jongeren (65%) geven aan dat ze 16 jaar de juiste leeftijdsgrens vinden. Er is wel een verschil tussen wel en niet drinkende jongeren. Jongeren die nog nooit alcohol hebben gedronken, vinden het nieuwe alcoholverbod in meer dan de helft van de gevallen goed (60%). Een deel van deze jongeren vindt zelfs dat de leeftijdsgrens nog hoger mag, rond de 20/21 jaar.
De toekomst
In de meeste landen ligt de leeftijdsgrens op 18 jaar en in een aantal landen ligt deze grens zelfs hoger. Amerika heeft de grens in 1988 verschoven van 18 naar 21 jaar. Uit onderzoek blijkt dat dit veel positieve effecten heeft gehad. Studenten zijn minder geneigd om overmatig te drinken en zijn minder betrokken bij ongelukken. Hoewel de jongeren hier in Nederland nog veel tegenstand bieden tegen de nieuwe leeftijdsgrens, zal het in de toekomst normaal worden. De jongeren van dit moment zullen het niet eens zijn met de leeftijdsgrens, omdat ze opeens geen alcohol meer mogen drinken met 16 jaar. Ze gaan tegen het verbod in en dat geeft een goed gevoel van spanning. Over een paar jaar zal er echter een nieuwe groep tieners komen, die niks anders gewend is. Voor deze jongeren is de grens van 18 jaar heel gewoon. Totdat ook deze weer verschoven wordt…